рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░
{ рднाрдЧ - 03, 12-35 }
рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рднाрдЧ III рдХो 'рднाрд░рдд рдХा рдоैрдЧ्рдиाрдХाрд░्рдЯा' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। { рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдкрдд्рд░ }
- рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ - рдоूрд▓ рдоें 07, рд╡рд░्рддрдоाрди 06
рд╕ंрдкрдд्рддि рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ (рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 31) рдХो рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд╕ूрдЪी рд╕े рд╣рдЯा рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। 44рд╡ें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1978 рдж्рд╡ाрд░ा, рдпрд╣ рднाрдЧ XII рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 300A рдХे рддрд╣рдд рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рдмрдиा рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рд╡рд░्рддрдоाрди 06 рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं –
- рд╕рдоाрдирддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ (рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 14–18)
- рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ (19–22)
- рд╢ोрд╖рдг рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЕрдзिрдХाрд░ ( 23–24)
- рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ (25–28)
- рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ (29–30)
- рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЙрдкाрдп рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ (32)
Article 12 : рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा
- рд╢рдм्рдж 'рд░ाрдЬ्рдп' рдХा рдЕрд░्рде - рд╕ंрдШ, рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ें, рд╕ंрд╕рдж, рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрдзाрдпिрдХाрдПं, рд╕рднी рд╕्рдеाрдиीрдп рднाрд░рдд рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдпा рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдгрдХ्рд╖ेрдд्рд░
Article 13 : рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рд╕े рдЕрд╕ंрдЧрдд рдпा рдЙрдирдХा рдЕрд▓्рдкीрдХрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХाрдиूрди рд╢ूрди्рдп рд╣ोंрдЧे।
Article 14 : рд╡िрдзि рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕рдоाрдирддा , рд╡िрдзिрдпों рдХे рд╕ाрдоाрди рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
Article 15 : рдзрд░्рдо, рдоूрд▓ рд╡ंрд╢, рдЬाрддि, рд▓िंрдЧ рдпा рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднेрджрднाрд╡ рдХो рд░ोрдХрдиे рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै।
- 15(3) : рд░ाрдЬ्рдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдХ़ाрдиूрди рдмрдиा рд╕рдХрддा рд╣ै।
- 15(4) :рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧों рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै.{ with SC / ST }
Article 16 : рд▓ोрдХ рдиिрдпोрдЬрди рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा
- 16(1) : рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рдХिрд╕ी рднी рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпोрдЬрди рдпा рдиिрдпुрдХ्рддि рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрд╖рдпों рдоें рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдпे рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рд╣ोрдЧी।
- 16(2) : рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рдХिрд╕ी рднी рдкрдж рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдзрд░्рдо, рдоूрд▓рд╡ंрд╢, рдЬाрддि, рд▓िंрдЧ, рдЙрдж्рднрд╡, рдЬрди्рдорд╕्рдеाрди, рдиिрд╡ाрд╕ рдпा рдЗрд╕рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рди рддो рдХोрдИ рдиाрдЧрд░िрдХ рдЕрдкाрдд्рд░ рд╣ोрдЧा рдФрд░ рди рдЙрд╕рд╕े рд╡िрднेрдж рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा।
- 16(4) : рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ें рдЕрдкрдиे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдЙрди рд╕рднी рдкिрдЫрдб़े рд╡рд░्рдЧ рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдиिрдпुрдХ्рддिрдпों рдпा рдкрджों рдХे рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рд╣ेрддु рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं।
- 16(4A) : рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ें рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддि рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдкрджोрди्рдирддि рдХे рдоाрдорд▓ों рдоें рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдпे рдХोрдИ рднी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं ।
- 16 (6) рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХрдордЬ़ोрд░ рд╡рд░्рдЧों (EWS) рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा { 103рд╡ें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 2019 }
Article 17 : рдЕрд╕्рдкृрд╢्рдпрддा рдХा рдЕрди्рдд { рдЫुрдЖрдЫूрдд, рдЕрдЫूрддाрдкрди } untouchability , any disabilities
Article 18 : рдЙрдкाрдзिрдпों рдХा рдЕрди्рдд
Article 19 : рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
- a. рднाрд╖рдг рдФрд░ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा {Press}
- b. рд╢ांрддिрдкूрд░्рд╡рдХ рдФрд░ рдмिрдиा рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдиा;
- c. рд╕ंрдШ рдпा рдпूрдиिрдпрди рдпा рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕рдоिрддिрдпाँ рдмрдиाрдиा;
- d. рднाрд░рдд рдХे рдкूрд░े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рдШूрдордиा;
- e. рднाрд░рдд рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдмрд╕рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
- f. рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдЕрд░्рдЬрди рдХрд░рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा (рдЗрд╕े рд╣рдЯा рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ैं)
- g. рдХोрдИ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп, рд╡्рдпाрдкाрд░ рдпा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХрд░рдиे рдХी рдЖрдЬाрджी
Article 19 рдХ : рд╕ूрдЪрдиा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
Article 20 : рдЕрдкрд░ाрдзों рдХे рджोрд╖ рд╕िрдж्рдзि рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
- рдХिрд╕ी рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдПрдХ рд╣ी рдЕрдкрд░ाрдз рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмाрд░ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЕрднिрдпोрдЬिрдд рдПрд╡ं рджंрдбिрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा।
- рдЧрд╡ाрд╣ी рдХे рд▓िрдП рдмाрдз्рдп рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा।
- рдЬो рдЕрдкрд░ाрдз рдХे рд╕рдордп рдХाрдиूрди рд╣ोрдЧा рдЙрд╕ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдЬा рд╣ोрдЧी।
Article 21 : рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рджैрд╣िрдХ рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
- рдиिрдЬрддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
- рдЕрдЪ्рдЫे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
- рд╡िрджेрд╢ рдпाрдд्рд░ा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
- рдХाрдиूрдиी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
Article 21рдХ : 6 рд╕े 14 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдФрд░ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
- { 21рдХ. 86 рд╡ां рд╕ंрд╢ोрдзрди рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 2002 рдоें рдЬोрдб़ा рдЧрдпा }
Article22 : рдХुрдЫ рджрд╢ाрдУं рдоें рдЧिрд░рдл्рддाрд░ी рд╕े рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
- рдЧिрд░рдл्рддाрд░ी рдХा рдХाрд░рдг рдмрддाрдиे рдХा
- рд╡рдХीрд▓ рдХрд░рдиे рдХा
- 24рдШंрдЯे рдХे рдЕंрджрд░ рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा { рдпाрдд्рд░ा рдХा рд╕рдордп рдЫोреЬрдХрд░ }
Article 23 : рдоाрдирд╡ рдХे рджुрд░्рд╡्рдпाрдкाрд░ ( рдоाрдирд╡ рддрд╕्рдХрд░ी) рдПрд╡ं рдмрд▓ाрдд рд╢्рд░рдо рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдз
Article 24 : 14 рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдХрдо рдЖрдпु рдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдХाрд░рдЦाрдиों, рдЦाрди рдпा рдХिрд╕ी рдЦрддрд░рдиाрдХ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдХाрд░्рдп рдирд╣ी рдХрд░ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। { рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╢ोрд╖рдг рд╕े рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП }
Article 25 : рдзрд░्рдо рдХा рдЖрдЪрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
- рдпрд╣ рдЕрдзिрдХाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХों рдПрд╡ं рдЧैрд░-рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдпे рднी рд╣ै।
Article 26 : рдзाрд░्рдоिрдХ рдХाрд░्рдпों рдХे рдк्рд░рдмрди्рдз рдХी рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा
- рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा,рдкोрд╖рдг,рдзрд░्рдо рд╡िрд╖рдпрдХ рдХाрд░्рдпों рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдХрд░рдиे , рдЬंрдЧрдо рдФрд░ рд╕्рдеाрд╡рд░ рд╕ंрдкрдд्рддि рдХे рдЕрд░्рдЬрди рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рдХрд░рдиे, рдРрд╕ी рд╕ंрдкрдд्рддि рдХा рд╡िрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ोрдЧा।
Article 27 : рдХिрд╕ी рдзрд░्рдо рдпा рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдХी рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि рдпा рдЙрд╕рдХे рд░рдЦ-рд░рдЦाрд╡ рдоें рд╡्рдпрдп рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдХोрдИ рдХрд░ рджेрдиे рд╣ेрддु рдмाрдз्рдп рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा।
Article 28 : рдзाрд░्рдоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
- рдкूрд░्рдгрддः рд░ाрдЬ्рдп рдиिрдзि рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХिрд╕ी рднी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдоें рдХोрдИ рдзाрд░्рдоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдирд╣ीं рдХी рдЬाрдПрдЧी।
- рдХुрдЫ рднी рдРрд╕े рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा рдЬो рд░ाрдЬ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╢ाрд╕िрдд рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдХिрд╕ी рдмंрджोрдмрд╕्рддी рдпा рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдХे рддрд╣рдд рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।
Article 29 : рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧों рдХे рд╣िрддों рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
- рднाрд░рдд рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдХिрд╕ी рднी рд╡рд░्рдЧ, рдЬिрд╕рдХी рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा, рд▓िрдкि рдпा рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╣ै, рдХो рдЙрд╕े рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ोрдЧा।
Article 30 : рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдФрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░
- рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХों рдХो, рдЪाрд╣े рд╡े рдзрд░्рдо рдпा рднाрд╖ा рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ों, рдЕрдкрдиी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╕्рдеाрдкिрдд рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ोрдЧा।
- рд░ाрдЬ्рдп, рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХो рд╕рд╣ाрдпрддा рджेрддे рд╕рдордп, рдХिрд╕ी рднी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЗрд╕ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднेрджрднाрд╡ рдирд╣ीं рдХрд░ेрдЧा।
Article 32 : рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЙрдкрдЪाрд░ों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ {рдЗрд╕рдоें 5 рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд░िрдЯ рдмрддाрдИ рдЧрдИ рд╣ै। }
- 05 рд░िрдЯ : рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп Ar.32 рдПрд╡ं рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп Ar. 226 рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрд░ी рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
- рдмंрджी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ीрдХрд░рдг (Habeas Corpus) рдХिрд╕ी рдХैрджी рдХो рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП
- рдкрд░рдоाрджेрд╢ (Mandamus) рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рдХो рдЖрджेрд╢ рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░े
- рдк्рд░рддिрд╖ेрдз (Prohibition) рдХिрд╕ी рдЕрдзीрдирд╕्рде рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХो рдЕрдкрдиी рдЕрдзिрдХाрд░िрддा рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे рд╕े рд░ोрдХрдиा, рдЬрдм рдХोрдИ рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣ी рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ो।
- рдЙрдд्рдк्рд░ेрд╖рдг (Certiorari) рдХिрд╕ी рд╡рд░िрд╖्рда рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рдЕрдзीрдирд╕्рде рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдпा рди्рдпाрдпिрдХ рдиिрдХाрдп рдЬो рдЕрдкрдиी рдЕрдзिрдХाрд░िрддा рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै, рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЬाрд░ी рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
- рдЕрдзिрдХाрд░ рдкृрдЪ्рдЫा (Qua Warranto)рдХिрд╕ी рдЕрд╡ैрдз рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрдж рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП
- рдбाॅ0 рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдиे рдЗрд╕ी рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЖрдд्рдоा рдХрд╣ा рд╣ै।
Article 34 : рдоाрд░्рд╢рд▓ рд▓ॉ { рд╕ैрди्рдп рдХाрдиूрди }
рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди :
- рдЧोрд▓рдХ рдиाрде рдмрдиाрдо рдкंрдЬाрдм рд░ाрдЬ्рдп (1967) :рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдлैрд╕рд▓ा рд╕ुрдиाрдпा рдХि рд╕ंрд╕рдж рдХे рдкाрд╕ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдХिрд╕ी рднी рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै। рдпाрдиी рдХि рд╕ंрд╕рдж рдЗрдирдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै।
- рдХेрд╢рд╡ाрдиंрдж рднाрд░рддी рдмрдиाрдо рдХेрд░рд▓ рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрдж рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдоें рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдЧोрд▓рдХрдиाрде рдмрдиाрдо рдкंрдЬाрдм рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХो рдЙрд▓рдЯ рджिрдпा। рдЕрджाрд▓рдд рдиे рдХрд╣ा рдХि рд╕ंрд╕рдж рднाрд░рдд рдоें рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ै But рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे “рдоूрд▓ рд╕ंрд░рдЪрдиा” рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
- рдоिрдирд░्рд╡ा рдоिрд▓्рд╕ рдмрдиाрдо рднाрд░рдд рд╕ंрдШ (1980) рдХे рдиिрд░्рдгрдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдпрд╣ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЖрдзाрд░рднूрдд рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХो рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрд╕ी рднी рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХा рдкुрдирд░ाрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।
Exam Point :
- рдХौрди рд╕े рдоूрд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рд╕्рд╡рддः рд╕рдоाрдк्рдд рдирд╣ी рд╣ोрддे рд╣ै ? - рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 20 рдФрд░ 21
- рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рдпुрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рдк्рд░рддिрдмрди्рдзों рдХो рдЖрд░ोрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдХिрд╕рдХे рдкाрд╕ рд╣ै? - рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि